Mutiloa Goierriko eskualdeko (Gipuzkoa) herri txiki bat da, 250 biztanle baino gehiago ez dauzkana. Jaten primeran ematen duten bi jatetxe daude, frontoi eta bolatoki elegantea, Gipuzkoa osoan birziklatzen ez diren hondakinak jasotzen dituen zabortegi toxiko bat, Aizkorriren bista ederrak, eta zorionez, baserritarrak.

Duela pare bat aste, Ordiziako Azoka zela eta, Mutiloako baserritar bat elkarrizketatu nuen; bihar eskegiko dut solasaldia etxe honetan. Bestalde, herenegun munduari bizikletan bira ematen ari den kolonbiar batek zintzilikatutako bideo batekin egin dut topo; bertan Mutiloako beste baserritar batekin bost minutuko hitz-aspertua egiten du.

Ez kolonbiarraren elkarrizketak, ezta nireak ere ez dute Pullitzer saririk ikusiko, alajaina. Elkarrizketatuak ez dira filosofoak, ez dira lizentziatutako batek daki zein mailako pentsalariak; bi baserritar dira, bi pertsona langile. Baina arranopola, zin dagit ikusi ondoren iruditzen zaidala asko, ikaragarri esaten dutela: Euskal Herriaz, euskaldunaren kosmobisio eta idiosinkraziaz, geure erro kulturalez… Baserriak XX. mendean zehar ekonomian galdu zuen pisua tarteko, aldatzen ari den mundu ikuspegi batez.

Kolonbiarrak grabatutako bideoan agertzen denaren bueltan azterketa labur bat egiten saiatuko naiz.

“Vaya semanita” estiloko uneren bat edo beste kenduta (nik ere sartuko nuen hanka Kolonbiako indigena bat elkarrizketatuz gero, hori ziur), bideoa esanguratsua da oso, zenbait arrazoirengatik.

• Izugarria: hitz hau normalean adjektibo gisa erabiltzen dugun arren, baserritarrak argitzen digu “txorimalo” hitzaren esanahia ere badela. Beraz, hemendik aurrera pentsatu bi aldiz nola erabiltzen duzuen. Mutiloarrak, sotilki, aditzera eman digu “erregea izugarria dela”.
• Ni euskara naiz: bere ama hizkuntza zein den galdetuta, mutiloarrak euskara aipatzen du. Baina ez edonola: “ni euskara naiz” esaten dio kolonbiarrari. Hizkuntzik gabe ez da, eta zu ere ez, ezta ni ere.
• Zortzi abizenak: kolonbiarrak ikusiko zuen pelikula madarikatua, eta baserritarrari bere zortzi abizenen inguruan galdetzen dio. Baserritarra, ordea, soilik lau esateko gai da. Atera kontuak. Abizen guztiei garrantzia (ere?) ematen ziotenak gaztelarrak ziren, edozein arbaso judu edo mairuren arrastoa ezabatzeaz arduratuta. Baina horren inguruan ez dago pelikularik; hegemonia hori da.
• Abertzaletasuna: politika kontuez gutxi dakiela esan, baina hamaika ikusitakoa izango da gizona. Nortasuna garbi, zalantzarik ez: abertzalea. “Gora Euskadi Askatatuta bai, ez dakidana da noizko!”.

Azken aipu horrekin lotuta, erantzuna aurkitu baino, agian, sortu egin behar dugu, eta bada garaia, demonio. Herritarrak gara lanean segi behar dugu dugunak, ttor-ttor; izan ere, agintean dauden politikari gehienak izugarriak dira.

…

Mutiloako bi baserritarren gogoetak (II)

Beñat Hach Embarek – zuzeu – Euskal Herria

Mutiloako bi baserritarren gogoetak