Escualdun cocinera: euskarazko lehen errezetategia
Euskara ez da aberatsa sukalde liburuetan, apenas dozena bat ganorazkoak guztira. Lehena eta zaharrena, Escualdun cocinera izenekoa dugu, 1864an Baionan argitaratutakoa. Gustu ematen du hango errezetak irakurtzea orain.
Honela idatzi zuen Joxemiel Bidador zenak Euskaldunon Egunkarian: “Escualdun cocinera, ceinarekin nornahic cocina ona errechki eguin baiteçaque Baionako Zilhargin karrikako 12. zenbakian zegoen Cluzeau liburu eta paper martxantaren baitan izan zen inprimaturik idazle-izenik gabe, alabaina ia gauza segurra da egilea sukaldariago zela euskal idazlea baino, hasierako oharrak salatu bezala, «Liburu huntan hanitz gauça frantxes guisa izendatuac içanen dire ezdazkiulacotz escuaraz icenac». Hirurogei orrialdeetan barrena 150 errezetatik gora eskeintzen dizkigu egile sukaldari ezezagun honek”
Bertan datorren lehenengo platera, arroz zopa bat da. Hara hemen jatorrizkoa lehenik eta gaurko euskaran jarria bigarrenik:
Irrisa-Çopa
Harçaçu lau presunendaco laurden bat irrisa ongui escutan pasatua, garbi çaçu laur edo bortz aldiz ur ephelean eta azkenean ur hotcian ongui frotatuz. Emaçu gainera salda ausarki, irrisa ez dadin boulli bilhaca; egosaraçico duçu bi orenez su ezti batean. Colore eder baten içaiteco emoçu cullera erdi bat aratcheki yusa. Carolinaco irrisa da cocinaco hoberena.
Arroz zopa
Lau lagunentzat, har ezazu laurden bat arroz eskuetan ongi igurtzia, garbi ezazu lau edo bost aldiz ur epeletan eta azkenekoan ur hotzean ongi igurtziz. Jar iezaiozu gainean salda ausarki, arrozak ez dezan irakin borrokan; egosaraziko duzu bi orduz su ezti batean. Kolore ederra izateko, emaiozu koilarakada erdi bat txahalaren zukua. Carolinako arroza da sukalderako onena.