Maionesa
Maionesa –
Ez izan alferra eta ekin: zeuk egindakoa beti izango duzu hobea dendan erositakoa baino.
Osagaiak:
- Arrautza bat
- Baxoerdi ekilore olio (nahi baduzu olibolio parrastada bat ere egin, baina olibolio hutsarekin astunegia geratzen da)
- Goilarakada erdi ozpin
- Gatz ximiku bat
(Irabiagailua ere beharko duzu)
Errezeta:
- Jarri osagai guztiak ontzi luzexka batean (irabiagailuak ekartzen du berea)
- Irabiagailuaren besoa sartu ontzian beheraino eta eman indarrari
- Igo eta jaitsi hiruzpalau bidez, saltsa gorpuzten dela ikusi arte.
- Dastatu eta gatz/ozpin puntua zuzendu
Xolomo Sapiens
Kasu!
Maionesa nahi beste gauza gehituta egin dezakezu: baratxuri ale bat, esne apur bat (arintzeko), perrexila, tipula… Guri geuri, soila gustatzen zaigu eta, ahal dela, sagardo-ozpinarekin.
Leundu nahi izanez gero, olio xuabeagoak erabili behar ditugu, eta oliba olioa eguzki-olioarekin nahasi ahal izango ditugu, esate baterako. Ozpinaren ordez limoia erabili ahal izango dugu, edo biak batera bideratu.
…
Akaso!
Badaezpada bideo bat ere atxikita…
Maionesa .
Babarrunak
Babarrunak urtekoak izan beharrean, aurreko urtekoak badira, 20 minutuz uretan beratzen jartzea gomendatzen dugu.
Osagaiak:
- Babarrun edo indaba kilo erdi
- 2 litro ur
- 2 koilarakada oliba olio
- Gatza
Errezeta:
- Sukaldeko eltzean babarrunak ura eta oliba olioarekin jarri egosten
- Bor-bor bizian hasten denean sua jeitsi eta ertainean mantendu
- Babarrunak 3 orduz egon behar dira sutan gutxienez, errezeta azkartzeko presioko eltzean egin daiteke babarruna
- Saltsa loditu eta indabak eginik daudenean gatza gehitu. Hau amaieran egitea oso garrantzitsua da babarrun edo indabak zarta ez daitezen
- Aukeran olio errea (baratxuri errefritoa) gehitu daiteke, azken unean eltzera botata
Kasu!
Babarrun edo indabak odolki, aza eta Ibarrako piperrekin lagundu daitezke. Beti ere babarruna bereizita egosi behar da eta gero ondoan nahi diren lagungarriak jarri.
Egin ostean izozgailuan gorde daitezke. Behar direnean berotu eta jateko prest egon daitezen.
(Esan beharrik ez dago, argazkiko txerrikiak ez direla begetario eta beganoentzat, ez da?)
…
Akaso!
Babarruna
Amamaren berakatz salda
Errezeta hau, munduko xinpleena, ez da lau lagunentzat, bakar batentzat baizik. Urdaila triste, ondoezik edo bihotzerreaz gaudenean hartuko dugu salda hau. Ajeak jota gaudenean, beraz. Ez du huts egingo.
Osagaiak:
- 2 berakatz edo baratxuri ale
- Gatza
- Ura
- Ogi puska bat
- Zorrotada bat oliba olio birjina
Errezeta:
- Eltze txiki batean, ura jarriko dugu egosten, berakatz ale birekin.
- Irakiten utziko dugu, borbor handian, bost-zazpi minutuan.
- Sua itzali, gatza eman, zorrotada on bat olio isuri eta ahalik eta beroen hartuko dugu, mingaina erre gabe.
BERAKATZA Andrés Nieto Porras cc-by-=
Kasu!
Ogi zatiak erantsi ahal izango ditugu, zopa moduan jateko. Ohitura zaharra da salda hau hartzerakoan (nahi gabe) mingaina erretzea, baina tradizioa errespetatzeagatik ere egin dezakezu, hala nahi izatera.
Ez horregatik.
Amamaren berakatz salda
Muskuiluak saltsan
Muskuiluak saltsan –
Inon plater on, merke, osasungarri eta errazik baldin bada, hauxe da bat. Erruz ikusikjo duzu Frantzia guztian eta, bereziki, itsasertzeko herrietan. Belgikan, ostera, plater nazionaltzat dute: patata frijituz lagunduta, jakina. Eta horrelaxe lortzen da guztiz osasungarria zen plater bat, ez hain bikain bihurtzea. Hori bai, moules et frites, janaldi eder bat egiteko aski eta, gainera, merkea.
Osagaiak:
- Kilo t’erdi muskuilu, Guri txikietakoak gustatzen zaizkigu prestaketa hau egiteko eta, gainera lan gutxiago ematen dute bizarrak eta oskoleko lapatxoak kentzeko orduan.
- Tipula gorri eder bat, txiki-txiki eginda
- Barazkiren bat: apio adar bat, azenario bat… txiki txiki eginda hau ere (Aukerakoa)
- Perrexila, zilantroa edo gustuko belarren bat. (Zabarki moztua. Aukerakoa)
- Basokada bat ardo zuri. Txakolinak ere balio du.
- Gurina 100gr
- (Ez dizugu guk esan, baina min zalea bazara, gehitu cayenatxo bat ere. Hori bai, gatzik ez erabili muskuiluek aski dute eta).
Prestaera:
- Muskuiluak ondo garbitu txorrotean bizarrak eta abarrak kenduz. Utzi xukatzen ontzi batean
- Kazola batean, gurinetan jarri erregosten barazki txikituak, su ertainetan, tipula gardendu eta apurtxo bat gorritzen hasi arte. Bosten bat minutu.
Barazkiak gurinetan erregosten. Xolomo Sapiens cc-by
- Gehitu ardo basokada
- Ardoa irakiten hasitakoan, muskuiluak sartu bertara, sua igo eta kazola estali. Minutu batera, dena nahastu, horixe baita kontua: muskuiluetara saltsarekin batera barazki xehea sartea.
- Berriro estali eta beste pare bat minutu estalita utzi ostean, voilá.
- Zabarki moztutako belarra egin gainetik eta hatzekin jan. Nola, bestela?
—
Muskuiluak saltsan. Xolomo Sapiens cc-by
Kasu!
Muskuiluaren oskolarekin hartzen da saltsa eta bertan diren barazki txikituak ere bai. Kontraste hori da bikaina, muskuiluaren haragia alde batetik eta barazkien testura eta kutsua bestetik batera hartzea, dena saltsak bustita. Ummm.
Muskuilu txiki hauek, Bretainia aldetik ekarritakoak izaten dira, batez ere. Oso erraz aurkituko dituzu Iparraldeko arrandegietan. Ez badaude, bi gauzagatik izan daiteke: zu baino azkarrago ibili delako besteren bat edota garaia ez delako.
Muskuiluak saltsan
Leka patatak
Leka patatak
Baratza baldin badaukazu, honez gero badakizu gurean oso emankorra izaten dela leka edo baina. Ia aspertzeraino jarduten du eman eta eman sare, makila edo pardatan gora eginez. Esan liteke gurean gehientxo jaten den barazkia dela porruekin batera. Bai, badakigu berez ez dela barazkia, lekaria dela, baina egia esatera, guk barazki bezala ikusten dugu gehiago, bere lehengusu babarrun eta antzekoen artean baino. Hala ere, lekaleen artean sartu dugu, badaezpada, Jakoba Errekondo haserretuko zaigun beldurrez.
Osagaiak:
- Kilo bat leka
- Lau patata eder
- Tipula bat (hautazkoa)
- Oliba olioa
- Berakatza
Errezeta:
- Lekak garbitu eta zerrendatan zatitu erditik goitik behera lanbanarekin, ertzetako hariak eta bi muturrak kenduz. Luzeegiak badira, krak! erdibitu eskuekin.
- Jarri eltze batean ur hotzarekin egosten, olio xorrotada bat eta gatza eginez.
- Tipula ere, osorik, jarriko duzu bertan. (Hautazkoa).
- Ura borborka hasten denetik ordu laurdenera edo, gehitu patatak zuritu eta zatitan kraskatuta.
- Utzi beste 20-25 minutu borborka, sardexka sartuta patatak eginda daudela ikusi arte.
- Egoste ura iragazi eta gorde zopa edo salda bat egiteko.
- Zartagin txiki batean, jarri olio apur bat eta beroa denean, bota bi berakatz ale xerraturik. Hurraren kolorea hartzen hasitakoan, parrastatu olio beroa leka-pataten gainetik.
LEKAK Herbolario Allium cc-by
Kasu!
Nahi izatera, urdaiazpiko zaporearekin ere egin ditzakezu: zartagin batean jarri olioa eta gorritu bertan urdaiazpiko dado zenbait. Txigortu direnean, bota gainera baratxuri xerrak gorritu arte. Bota dena leka eta patata egosi berrien gainera, nahasi ongi eta mahaira. (Gustuko baduzu, paprika edo pimentoia ere gehi zeniezaioke). Eta ez ahantzi salda horrekin fideo edo arroz zopa bikain bat egin daitekeela. Esaterako. (Ez esan inori, baina zaporea handitzeko, guk pastilla kontzentratu erdi bat gehitzen diogu).
Leka patatak
Amuarrain frijituak urdaiazpikoarekin
Amuarrain frijituak urdaiazpikoarekin
Gaur egunean ez dago erraza errekako amuarrainak lortzea, baldin eta inguruan ez baduzu lizentziadun arrantzaleren bat. Beraz, hazitegikoekin konformatu behar. Hori bai, saia zaitez beti ahalik eta freskoenak lortzen, erraz ikusiko duzu haren muki lirdingatsuari erreparatuta. Halaxe behar du amuarrain freskoak: lirdingatsu eta diztirati.
Osagaiak:
- 8 amuarrain ertain
- Urdaiazpiko serranoa edo iberiarra, 8 xerra
- Irina
- Gatza
- Oliba olioa, frijitzeko
- 2 baratxuri ale
Errezeta:
- Ongi garbituko dizkigute amuarrainak arrandegian, tripak kendurik.
- Gatz pixka bat eman eta urdaiazpiko xerra bana sartuko diegu sabel barruan.
- Oliba olioa isuriko dugu zartaginean, bi hatzeko neurria harturik. Su eztian gozatuko ditugu baratxuriak, erre gabe olioa ongi kutsa dezaten.
- Minutu gutxi batzuen ostean, baratxuriak atera, sua biziagotu eta amuarrainak sartuko ditugu, irinetan azaletik igurtzi eta gero. Buelta eta buelta frijituko ditugu ondoren. Minutu bat alde bakoitzeko, tamainaren arabera.
- Bizpahiru txandatan egingo ditugu amuarrainak, olioaren tenperatura apal ez dadin.
Kasu!
Amuarrain frijituak urdaiazpikoarekin plater goxo hau, xukatu eta berehala zerbitzatuko ditugu, gorri eta kraskatsu. Gaiarrek bere Erronkariri euskaraz kantatzen zionean baino gusturago geldituko gara gu amuarrainak jandakoan.
Amuarrain frijituak urdaiazpikoarekin
Arkumea labean erreta
Arkumea labean erreta –
Ez beldurtu errezeta honek behar duen denborarekin. Gutxi edo asko, mundu guztiak daki arkumea labean erretzen, baina egin kasu errezeta honetako denbora eta tenperaturei eta ez zara damutuko: gurina bailitzan desegingo zaizu arkumea ahoan eta zapore guztia igoko zaizu aho-zapaian gora.
Arkume labean erreta
Osagaiak
- Arkume bat (umerria edo bildotsa)
- Gatz larria
- 2 baso bete ur
Errezeta
Harakinari horrela eskatuko diogu arkumea: 5 kg ingurukoa, bitan zatitua luzeran eta, azkeneko saihetsetik aurrera, alde bakoitza berriro bitan zatitua, atzeko hanketatik bereizteko.
- Gatz larri ugariz hornitu eta gero, erretilu zabal batean ipiniko ditugu lau atalak, animaliaren kanpoaldea ahuspez edo beherantza.
- Baso bete urez garaztatu ondoren, labean sartuko ditugu puskak eta hantxe edukiko ditugu ordua eta hiru laurdenetan, 160º-ko tenperaturan.
- Epe horren ostean, puskak irauli eta berriro garaztatuko dugu guztia, gainerako urarekin. Beste hiru ordu laurdenetan edukiko dugu guztia labean, 200º-ko tenperaturan oraingoan, puskak gorritu eta kraskatsu gera daitezen.
- Erretiluak heze behar du beti, ez du lehortu behar; adi egon beharko dugu, beraz, eta ura erantsiko dugu arkume errea egarri sumatu orduko.
ARKUME ERREA Joselu Blanco cc
Kasu!
Puskak erreta eta beren zukuarekin zerbitzatuko ditugu, entsalada berdea eta ardo beltz on bat ondoan dituztela.
Esan beharrik ez dago lau lagunentzat nahi baduzu, arkume erdiarekin aski duzula eta doitu egin beharko dituzula labeko denborak.
…
Akaso!
Urrutiko amama eta aitonaren RZk…
Arkumea labean erreta
Berakatza ahora etor ez dakigun
Berakatza edo baratxuria ahora etor ez dakigun, hoberena da zuritu, zatitu eta haren barruan dagoen ernamuina kentzea, oso pisua baita janez gero. Ernamuin hori berdekara kolorekoa izaten da. Gainera, lizun kontutan ibiltzeko asmoz bazaude, bikotekideak eskertuko dizu.
Beharrezkoa:
- Baratxuriak
- Labana
Nola jokatu:
Baratxuria bitan zatituko dugu, luzeran, eta labana baten muturraz bereiziko dugu bi ale erdietan azalduko zaigun ernamuina.
BARATXURIA Andrés Nieto Porras cc-by-=
Kasu!
Pikatu, xehatu, xerratu, xaflatu egingo dugu ondoren baratxuria, jakiak eskatu bezala. Garrantzitsua da, halaber, baratxuria olio beroan eztitzea, gorritzea edo potxatzea, erdi gordinik ez jateko: urdailean min egingo digu bestela.
Baratxurien olioa prestatu behar badugu, olioa epel dagoela has gaitezen prestatzen, baratxuriaren barrua ongi egin dadin. Arian-arian biziagotuko dugu sua, baratxuria eztitu bitartean, ongi gorritu arte. Gustu hobeagoa du eta gure urdailak ere eskertuko digu. Ez da komeni baratxuri-olioa su bizian prestatzea.
Almibarra
Almibarra saltsa gozo oinarrizko oso erabilia da gozogintzan eta geuk nahi bezalako lodiera emanen diogu, ia-ia ur izatetik, lika edo pegamendu moduko bat izateraino. Honen bitartez busti ahal izango ditugu, adibidez, bizkotxo-xafla batzuk, haietaz egingo den tarta mamitsuago egon dadin, baina zerbaiti gain azukrezko kraskatsu bat egin nahi bazaio ere, loditxoa egin eta gainean eman: lehortutakoan azukrea agerikoa da.
Osagaiak:
- 1/2 kg azukre
- Litro bat ur
- Xorta bat limoi zuku
Errezeta:
- Ura eta azukrea nahasi eta su eztian jarriko dugu eltzea egosten.
- Irakiten hasi orduko erantsiko dugu limoi zukua eta aterako dugu eltzea sutatik.
- Hau da unea almibarrari lurrin kutsuren bat emateko, hala nahi bada. Beraz, sutatik atera eta hozten utziko dugun unean erantsiko dugu likoreren bat, armagnaca, moskatela, whiskia, patxarana, kafe esentzia edo kafe disolbagarria, bainila-erauzkina, eta abar.
- Horrela jokatuko dugu, irakinak hautaturiko lurrina galaraz ez dezan.
AZUKREA Melissa Wiese cc-by
Kasu!
Limoi zukuari esker ez du irakindako azukreak pikorrik eragingo. Esan bezala, sutatik ateratakoan, edozein gai lurrintsu edo espezia erantsi ahal izango dugu: azafraia, te-poltsatxoak, kanela-adaxka, limoi edo laranja azala, eta abar.
Almibarra
Akaso!
Dilista egosiak
Dilista edo lenteja/lentillea dugu lekale erabilienetakoa gurean. Merkea da, osasunarentzat bikaina eta jateko erraza. Prestaerak ere ez du zailtasunik baina, kasu, urik gabe geratu, erre eta eltzearen hondoan itsasten badira dilistak, alferrik ibilko zara Arantzazuko edo Unbeko amabirjinari errezatzen: horrek ez dauka bueltarik. Onena guztia komunetik behera bota eta berriro hastea duzu. Horregatik, bi errezeta emango dizugu gauza berdintsua egiteko, lehenengo sinple eta arruntena eta, ondoren, sofistikatuago bat. Biak ala biak primerakoak.
DILISTAK Jaime cc-by
Dilista egosi errazak
Osagaiak:
- Dilistak 600 gr.
- Tipula edo porru bat osorik
- Azenario bat edo bi osorik
- Olibaolio txorrotada bat olio
- Ura
- Gatza
Errezeta:
- Lapiko espres batean jarriko ditugu dilistak eta gainerako osagai guzti-guztiak. (Guri txikiak, pardina motakoak gustatzen zaizkigu, ez baita beratzen ibili behar eta fin-finak ateratzen dira, gainera.)
- Dilistak halako bi ur jarri. Lapikoa itxi eta presioa hartzen duenetik, hogeiren bat minutu utzi egiten, eta denbora hori iragandakoan utzi bertan presioa joan arte. (Pazientziarik ez baduzu, jarri ur hotzaren txorrotean).
- Dilistak dastatu eta puntuan dauden erabaki. Gerta daiteke ur gehiegi ukaitea, kendu. Gerta daiteke egin gabe egotea, eman irakinaldi bat. dastatu eta erabaki gatz-puntu ona duten.
Kasu!
Izenburu zatarra jarri diogula eta, baliteke mezprezuz begiratzea prestaketa honi. Ez zaitez tronpa: plater bikaina da, zinez.
DILISTAK Javier Leiva
Dilista egosi mokofinak
Osagaiak:
- 5 koilarakada handi oliba olio birjina estra
- Tipulin bat, pikatua
- Porru baten zuria, pikatua
- Azenario bat, pikatua
- 2 koilarakada tomate saltsa
- Ximiko bat piperrauts gozo
- 600 g dilista
- Ura
- Gatza
- Baratxuri ale bat, xerratan moztua
Errezeta:
- Barazkiak prestatzeko erabiltzen dugun kazola zabal bat hartu, 3 koilarakada oliba olio isuri eta su eztian jarriko dugu. Tipulina, porruaren zuria eta azenarioa erantsi eta 5 minutuan edukiko dugu guztia, su eztiaren beroan nahasirik, kolorea hartzen utzi gabe. Gatz pikor batzuk eman eta gero, tomate saltsa eta piperrautsa erantsiko ditugu.
- Dilistak sartuko ditugu orduan. Su horretan edukiko dugu guztia beste 2 minutuan eta ur hotzez estaliko dugu guztia, bi hatzeko neurria gainetik. Gatz pixka bat berriro eman eta su eztian utziko dugu egosten guztia 50 minutuan.
- Epe hori igaroxe dugularik, baratxuri-olio errea prestatuko dugu. Horretarako, padera bat su biziaren gainean jarri eta erabili gabe gelditu zaigun olioa (2 koilarakada) isuriko dugu hartan. Olioa oso bero dagoela sumatu orduko botako ditugu baratxuri-xerrak. Berehala gorrituko zaizkigu eta, erretzen utzi aurretik, dilisten gainean “su gainean egongo dira oraindik dilistak“ irauliko dugu baratxuri-olioa.
- Egosten utziko dugu guztia minutu batzuetan. Xamur eta gatzez ongi daudela frogatu eta sutatik aterako ditugu dilistak. Jateko moduan egongo dira orduan.
Kasu!
Urdakia erantsi nahi izanez gero, beste eltze batean jarriko ditugu txorizo hezea, odolkiak, txerri saiheskiak edo geure gustuko beste txerrikiren bat eta, puskak egin eta gero, dilistei erantsiko dizkiegu sutatik atera baino 5 minutu lehenago.
Dilista egosiak
Hegaluzea (edo hegalaburra) tipulatan
Tamaina hartzea da kontua, ez lehorregi eta ez gordinegi. Ozpinarekin ere arretaz ibili behar da. Baina hemen esandakoak bete eta egin beharreko guztiak behar bezala asmatzen badituzu, etxaferoak botako dituzte zure inguruan, hain baita gustagarria hegaluzea (eta hegalaburra) atontzeko era hau. Guri bedere asko eta asko atsegin zaigu, hori bai, ez da egunero jatekoa, tarteka eta noizean behin.
Osagaiak:
- 4 hegaluze (edo hegalabur) solomo lodi, hezur eta azalik gabe, 220 g bakoitzak
- Ximiko bat irin
- 6 tipula, zerrenda mehetan moztuak
- 4 baratxuri ale
- Oliba olioa
- Xorta bat ardo zuri edo sagar-ozpin
- Gatza
Errezeta:
- Kazola batean oliba olioa isuri, tipulak gaineratu, gatza eman eta su eztian edukiko dugu guztia, 45 bat minutuan, barazkia gorritu eta xamur geratu arte.
- Irinetan arinki igurtziko ditugu hegaluze puskak, soberakina erretiratuz.
- Sutan jarriko dugu ondoren padera bat, xorta bat oliorekin. Hegaluze puskak ipini eta, erretzen utzi gabe, pare bat minutuan (lodieraren arabera) utziko ditugu txigortzen.
- Xukadera batez irauliko ditugu aldiro-aldiro, azal gorri kurruxkariaren barruan haragi gorrixka bezain mamitsua gorde dadin. Ez dakigula arraina lehortu.
- Atera eta paper-orri baten gainean xukatuko dugu.
- Arraina tipula saltsa beroa dagoen kazolan egokitu eta, xorta bat ardo zuri edo ozpin erantsi ondoren, su eztian edukiko dugu une batzuetan berotzen.
- Pausatzen utzi eta mahaira.
HEGALUZE ZATIAK Javier Lastras cc-by
Kasu!
Ohartuko zinen ardo zuria edo ozpina jarri dizkizugula aukeran. Hori zeure arabera dago: ozpin zale horietakoa bazara, ahantzi ardo kontuak eta isuri ozpin bikain xorrotada bat.
Hegaluzea (edo hegalaburra) tipulatan
Antxoa irin-arrautzeztatuak (errebozatuak)
Antxoa era honetan egiteak lan apur bat emango dizu, banaka maneiatu behar baitira aleak, baina ez zara batere damutuko: ezagutzen dugun era onentakoa da hau, baldin eta ez bazaio arrautzari gehiegi frijitzen uzten, hori eginez gero, arrautzaren xigorrak irabaziko dio antxoaren zaporeari, eta ez da komeni halakorik.
Osagaiak:
- 40 antxoa, ahalik eta handienak (kg bat inguru)
- Oliba olioa
- Irina eta arrautza joa, gaia irin-arrautzeztatzeko
- Gatza
Errezeta:
- Ondo garbitu, baina ahal dela bi xerrak bereizi gabe. Buru-hezurra kendu eta gatza emango diegu ondoren. Arrain-saltzaileak berak garbi ditzake antxoak, baina nekez utziko dizkizu liburu moduan irekita.
- Irin-arrautzatan pasa eta olio ugaritan frijituko ditugu antxoak, su ertainean, irin-arrautza erre ez dadin.
- Frijitu eta xukatu ondoren zerbitzatuko ditugu antxoak, tomate edo uraza eta tipulin entsalada batekin.
Antxoak. Mikel Agirregabiria cc
Kasu!
Inork ez dizu esango, baina mayonesa apur batekin bikainak dira. Binaka ere jar ditzakezu, hau da, bi antxoa parez-pare irin-arraurtzeztatu eta bakarra balira bezala frijitu. Eta gauzak gehiago nahasteko gogoz bazara, jarri potoko piper gorri zati txiki bat bi antxoen artean lehenbizi eta gero irin-arrautzeztatu eta frijitu. Edo soberan duzun piper berde frijitu baten zatia. Ikusiko duzu nolako pagotxa.
…
Akaso!
Postre gisa ‘Filipinos’ Argiñano eta Berasategiren eskutik…
Antxoa irin-arrautzeztatuak (errebozatuak)
Arroza txirlekin
Gure mahaietan ezin da falta arroza txirlekin plater hau: fina bezain gustagarria da, batez ere arroza eta txirlen puntuarekin asmatzen bada. Esan beharrik ez dago txirlak zenbat eta fresko eta salbaiagoak, hobeto aterako zaizula, baina badakigu poltsikoari ere kasu egin behar zaiola eta arrandegian aurkituko dituzu bizitegietakoak ere. Ez da gauza bera, baina bizi egin behar da, ez da? Eta arroza izan dadila borobiletakoa.
Osagaiak:
- 300 g arroz
- Tipulin fresko handi bat
- 7 koilarakada handi oliba olio birjina
- Baratxuri xehatua, koilarakadatxo bat
- l. bat arrain-salda edo ur
- 800 g txirla
- Koilarakada bat perrexil xehatu
- Gatza
Errezeta:
- Su eztian paratuko dugu tipulin freskoa 5 koilarakada oliotan.
- 15 minuturen buruan, tipulari kolorea hartzen utzi gabe eta gardendu denean, erantsiko dugu arroza. Nahasiko dugu guztia minutu batez eta hiru litro laurden ur edo arrain-salda gaineratuko ditugu. 15 minutu igaro eta puntuan egongo da ia-ia arroza.
- Padera batean jarriko dugu baratxuri xehatua gainerako olioan eztitzen, eta dantzan hasi dela ikusi orduko erantsiko dugu gainerako ura edo arrain-salda, bero erantsi ere. Minutu bateko irakinaldia emango diogu guztiari. Txirlak erantsiko ditugu ondoren, bai eta sutan eduki ere, ireki arte.
- Gainetik hautseztatuko dugu perrexila. Ez ditzagun txirlak gehiegi egin, zail ez daitezen. Marinel eran maneaturiko txirlekin nahasiko dugu arroza eta minutu pare batean utziko dugu guztia egosten.
- Gatz puntua neurtu, behar badu zuzendu, eta zerbitzatu.
Arroza txirlekin. Javier Lastras cc
Kasu!
Zuhur joka dezagun gatzarekin: txirlak azkarrak dira inolaz ere, eta gatziaren gaziz, ezin jan dela gera daiteke arroza deskuidatuz gero.
…
Akaso!
Japoniarrrei elkartasuna adierazteko, Sushi gozoa ‘Intzak hik!’en
Arroza txirlekin
Hegaluzea (edo hegalaburra) tomatetan
Hegaluzea (edo hegalaburra) tomatetan –
Uda betea denean izaten da gurean tunidoen kanpaina. Itsas-herrietan haren usaina sumatuko duzu eguzki-egunetan: erreta edo marmitakoan jarrita, ia beti. Baina ugariak dira hegaluzea (eta hegalaburra) prantatzeko erak. Esan dezagun, hala ere, tomatetan jarrita eskeintzeko modu hau dela, seguru asko, etxeetan gehien erabiltzen denetakoa. Hori bai, tomate saltsa gozoa egiten ibili gabe, potoko tomate frijitua erabilita gehienetan. Ez dira berdinak, badakigu hegalaburrak gantz eta kolore gehiago duela hegaluzeak baino, hala ere guk ez ditugu bereiziko hegaluzea eta hegalaburra, bonitoa eta atuna, alegia.
…
Osagaiak:
- 4 hegaluze solomo lodi, hezur eta azalik gabe, 220 g bakoitzak
- 4 baratxuri ale
- Tipulin bat, pikatua
- 6 tomate umo, pikatuak
- 8 koilarakada oliba olio
- Ximiko bat irin
- Xorta bat ardo zuri
HEGALUZEA TOMATETAN (PIPERREKIN). Javier Lastras cc-by
Errezeta:
- Tomate saltsa egiteko: kazola batean 5 koilarakada olio isuri, tipulina gaineratu, gatza eman eta sutan edukiko dugu guztia, barazkia xamur geratu arte. Tomatea eta ardoa erantsi eta su eztian gozatuko ditugu kazolako gaiak, zaporea ongi mamitu arte. Ordu erdi baten buruan iragoko dugu saltsa puregailutik (ez irabiagailurik erabili, kolore gorria galdu egingo baita bestela).
- Gainerako olioa eta baratxuriak, erditik moztuak, jarriko ditugu padera batean. Gorritu orduko aterako ditugu baratxuriak. Hegaluze puskak ipiniko ditugu ondoren, irinetan arinki pasa eta gero.
- Binaka egingo ditugu, pare bat minutuan: txigortuta geratuko dira kanpotik eta mamitsu barrutik. Erretilu batera aterako ditugu, olioa isur dezaten.
- Tomate saltsan sartuko ditugu ondoren solomoak: su eztian edukiko ditugu gutxienez 5 minutuan, kazolari eragin eta eragin. Sutatik atera eta epeltzen utziko dugu kazola. Epe baten ondoren, berriro edukiko dugu kazolan su ezti-eztian, beste 5 bat minutuan. Sutatik atera eta zerbitzatu.
Kasu!
Tomate gozo bat egiteko proposatu dizugun ortodoxiak nekea ematen badizu, erosi tomate saltsa on-on bat dendan eta harekin maneiatu arraina, alfer horrek! Bestalde, Javier Lastras lagunaren argazkian, pikillo piperrak gehituta ageri da hegaluzea, hori ere duzu aukeran.
…
Akaso!
Hegaluzea (edo hegalaburra) tomatetan
Oilaskoa geure erara
Oilaskoa geure erara –
Egia esan, Iparraldeko erara ere esan genezakeen, frantziarrek á la basquaise deitzen duten hori, baina ez gara batere ortodoxoak eta haren aldakuntza bat dakargu, sinple bezain ederra. Gozatu eta izan gozo! 🙂
Osagaiak
- Oilaskoa bat zati ederretan moztuta
- Bizpahiru tipula gorri, julianan edo zerrendatan moztuta
- Kilo t’erdi tomate umo edo heldu, zatitan
- Lau goilrakada olio
- Piperrauts beltza (aukeran)
- Bi cayenako pipermin (aukeran)
- Gatza
Errezeta
- Zartagin handi batean (edo kazola zabal batean), gatza eta piperrautsa emandako oilasko zatiak frijitzen jarri su bizitan. Alde batetik eta bestetik, guztiz gorritu arte. Hamar minutu beharko dituzu, gutxienez.
Oilaskoa frijitzen (Xolomo Sapiens cc-by)
- Oilasko frijitua kazola batean jarri aparte. (Kazolan egin baduzu, atera plater batera).
- Oilaskoa frijitzeko erabili dugun oliotan bertan, jarri tipula egiten, su ertainetan. Bosten bat minutu.
- Tomate zatitua gehitu, egin gatza, min zalea bazara, eragin pare bat buelta piperrautsaren errotari eta gehitu bi cayenatxoak ere. Utzi dena egiten, hamarren bat minutu.
Barazkiak erregosten. (Xolomo Sapiens-cc-by)
- Barazkiak apur bat guritu direnean, zartaginekoa gehitu oilaskoa dagoen kazolara eta utzi dena egosten su eztitan, hiru ordu laurden edo, oilaskoa biguin dagoela ikusi arte. (Bare egosteko hezetasunik ez daukala uste baduzu, basoerdi bat ur, ardo zuri edo salda gehitu egosi bitartean, baina ez askorik, tomatearen urarekin aski behar luke eta)
- Utzi apur batean sutatik kanpora egoten eta zerbitzatu.
Oilaskoa geure erara. Xolomo Sapiens cc-by
Kasu!
Plater hau bikaina da lagun batzuk dituzunerako. Aurrez ukan dezakezu prestatuta eta jateko orduan berotzea baizik ez zaio faltako. Irris (arroz) zuria jar iezaiozu alboan eta ikusiko. Arrakasta geure kontu.
…
Akaso!
Oilaskoa euren erara…
Arrautza frijituak
Arrautza frijituak –
Baten batek “besterik ez bada, arrautza frijituk egongo dira” mezprezuz bezala esaten duen bakoitzean, zeru eta infernuetako arima noble guztiak jartzen dira dantzan. Zer dela eta gutxiespen hori? Txanpon txiki bat eskatutakoan, “ez daukat txanponik, baina urre pipita pare bat emango dizut ordainetan, besterik ez bada” esatearen antzekoa da. Zein jaki ezagutzen duzu arrautza frijitu parea baino gustagarriagorik?
Osagaiak:
- Arrautza bat (normalean, bina egiten dira)
- Oliba olioa bi koilarakada
- Gatza
ARRAUTZA FRIJITUAK Demi
Errezeta:
- Olioa berotzen jarri zartagiean.
- Arrautza bertara puskatu. Lehen aldia bada edo zailtasunak badituzu, ontzi batean puskatu dezakezu arrautza oliotara bota baino lehen.
- Gatza gehitu arrautzari eta koilara baten laguntzaz olio beroa gainetik bota, guztia frijitzen joan dadin.
- Norberaren gustuaren arabera egiten dira, eginago ala gordinago.
- Platerera atera eta prest gozatzeko.
Kasu!
Arrautza ukitu aurretik, olio beroan bustiko dugu bitsadera, arrautza frijitua ganoraz atera ahal izateko. Lagungarri gisa, nahi bezalako gaiak bidera ditzakegu: piperrak, patatak, hirugihar frijitua, txorizoa, txistorra.
…
Akaso!
Arrautzarekin txorizo edo hartara salttxitxak ere primeran daude badakizu… Intzak hik! akonpañamendu umoretsu gisan akaso…